Γιατί Έχει Ευημερήσει το Ευαγγέλιο της Ευημερίας;

Του Miguel Núñez
Μετάφραση: Ειρήνη Κακαβελάκη
14-1-2014

Γιατί έχει ευημερήσει το ευαγγέλιο της ευημερίας; Καθένας που εμπλέκεται σήμερα στη διακονία γνωρίζει πόσο έχει εξαπλωθεί αυτή η καινούρια διδασκαλία. Έχει φτάσει σχεδόν σε κάθε έθνος. Εξεπλάγην που την συνάντησα ακόμα και στην Κούβα σε ένα από τα πολλά ταξίδια μου σε αυτό το νησί της Καραϊβικής.

ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΗ Η ΑΙΡΕΣΗ; ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΤΩΡΑ;

Θα ήταν εύκολο να πούμε ότι η εξάπλωση του ευαγγελίου της ευημερίας είναι απλά το αποτέλεσμα της έλλειψης βιβλικής γνώσης, και σίγουρα κανένας δεν μπορεί να το αρνηθεί. Το κίνημα παρερμηνεύει τη Γραφή, χρησιμοποιεί με επιλεκτικό τρόπο βιβλικά κείμενα εις βάρος άλλων, χάνοντας την ισορροπημένη θέαση ολόκληρης της άποψης του Θεού πάνω στην υγεία και τον πλούτο. Και σε μια περιοχή όπου πολλοί δάσκαλοι του λόγου του Θεού δεν κηρύττουν με τρόπο αναλυτικό, μπορούν να εμφανιστούν κάθε είδους αιρέσεις.

Όμως δύο ερωτήματα παραμένουν: γιατί αυτή η αίρεση; Και γιατί τώρα; Θα έλεγα ότι υπάρχουν βαθιές ρίζες κακού στις καρδιές των ανθρώπων και ισχυρές κοσμικές ιδέες στην καρδιά της κοινωνίας μας – και ακόμα και μέσα στην εκκλησία – που χρησιμεύουν ως λιπάσματα γι’ αυτόν τον κακό σπόρο.

 

1. Ο δικός μου τρόπος!

Πρώτον, τα πλάσματα που είναι σε πτώση επιθυμούν να είναι ανεξάρτητα από τον Θεό. Αν το καλοσκεφτείς, το μήνυμα του αρχαίου φιδιού ήταν μια εκδοχή του ευαγγελίου της ευημερίας. Τι μπορούσε να προσφέρει ο Διάβολος σε ένα ζευγάρι που του είχε δοθεί ολόκληρος ο πλανήτης για να νέμεται και να διοικεί; Τίποτα! Τουλάχιστον, τίποτα υλικό. Όμως το πιο πανούργο απ’ όλα τα ζώα στη γη είχε ακόμα έναν άσο στο μανίκι του…. την πνευματική ευημερία: «Θα γίνετε σαν θεοί» (Γένεση 3:5). Ο Διάβολος τους πρόσφερε έναν τρόπο για να βελτιώσει την ήδη ευλογημένη κατάστασή τους, εφικτό ανεξάρτητα από τον Δημιουργό, ώστε να μπορούν να πουν «Το έκανα με τον δικό μου τρόπο».

Σήμερα, ο Διάβολος προσφέρει υλική ευημερία στα πεσμένα και πάμφτωχα πλάσματα: «Μπορείτε να γίνετε πλουσιότεροι». Και μπορείτε να το κάνετε με τον δικό σας τρόπο, εδώ και τώρα. Η αρχική ανυπακοή του πρώτου ζευγαριού, και η επακόλουθη ανυπακοή των απογόνων τους, φαίνεται να είναι μια κραυγή για ανεξαρτησία από τον Πλάστη τους.

Ο Διάβολος ξέρει καλά πώς να εκμεταλλεύεται αυτήν την πλευρά της ανθρώπινης φύσης μας. Βρήκε τον Χριστό στην έρημο, αφού είχε αφήσει πίσω τη δόξα Του, τα δικαιώματά Του ως το δεύτερο πρόσωπο της Τριάδας, και αφού ανέλαβε την αδυναμία της ανθρώπινης σάρκας. Σ’ αυτήν την κατάσταση, τι του προσέφερε το αρχαίο φίδι; «Πλούτη, δόξα, δύναμη που μπορείς να έχεις με τον δικό σου τρόπο, Ιησού, εδώ και τώρα. Δεν χρειάζεται να περιμένεις, δεν χρειάζεται να εργαστείς γι’ αυτό, δεν χρειάζεται να υποφέρεις για να αποκτήσεις τα βασίλεια αυτού του κόσμου, και δεν χρειάζεται να εξαρτάσαι από τον Πατέρα σου. Απλά προσκύνησε εμένα, Ιησού!» Ο Γιος του Θεού αντιστάθηκε, αλλά η ανθρωπότητα υποκλίθηκε ξανά και ξανά στον μαμμωνά. Ο πεσμένος άνθρωπος πιστεύει ότι το χρήμα είναι η πηγή της ευτυχίας, της δύναμης, της άνεσης ακόμα και της υγείας. Ίσως γι’ αυτό λέει ο Gordon Fee, «Πράγματι, η θεολογία αυτού του «νέου» ευαγγελίου φαίνεται να ταιριάζει πολύ περισσότερο στο αμερικάνικο όνειρο από όσο η διδασκαλία Εκείνου που «δεν είχε πού να γείρει το κεφάλι Του». [1]

Η δίψα για ανεξαρτησία (Γένεση 3:1-7), η δίψα για πλούτη (Ιησούς του Ναυή 7:16-21), η δίψα για αθανασία (Εκκλησιαστής 3:11) και η ανυπομονησία της δημιουργίας (Α΄ Σαμουήλ 13:8-15) κάνουν τον άνθρωπο ιδιαίτερα ευάλωτο σ’ αυτό το είδος αιρετικού ευαγγελίου. Όπως μπορούμε να δούμε, οι προσφορές του Διαβόλου τότε όπως και τώρα είναι παρόμοιες σε περιεχόμενο, αλλά ο ίδιος είναι μάστορας στο να αλλάζει το περιτύλιγμα των «δώρων» του.

 

2. 2. Ο Ναρκισσισμός και η κουλτούρα του δικαιώματος

Έχοντας ασχοληθεί με τη φύση της ανθρώπινης καρδιάς, ας ασχοληθούμε με την καρδιά της γενιάς μας. Ο ναρκισσισμός είναι ένας όρος που χρησιμοποιούν πολλοί για να περιγράψουν ανθρώπους των οποίων ο στόχος της ζωής είναι η ικανοποίηση του εαυτού τους, κάτι που θεωρούν δικαίωμά τους. Στην πραγματικότητα ολόκληρη η βιομηχανία της διαφήμισης κυριαρχείται από αυτό το αίσθημα: «σου αξίζει η πολυτέλεια αυτού του αυτοκινήτου»· «Φρόντισε τον εαυτό σου, γιατί κανένας άλλος δεν θα το κάνει»· «Σου αξίζουν διακοπές σε ένα θέρετρο», και εκατοντάδες άλλες παρόμοιες φράσεις. Αν οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να πιστέψουν τέτοια ψέματα, φανταστείτε πώς θα ένιωθαν αν άκουγαν έναν κήρυκα να κηρύττει ότι ο Θεός θέλει να είσαι πλούσιος και υγιής, ή ότι θα έπρεπε να ζεις την καλύτερη ζωή σου τώρα. Τα μέλη της κουλτούρας του δικαιώματος μπορεί να συμπεράνουν ότι ακόμα και ο Θεός πιστεύει ότι μας αξίζουν πλούτη και υγεία χωρίς προϋποθέσεις. Έτσι, ο πιστός δεν πλησιάζει τον Θεό με ταπεινή και συντριμμένη καρδιά, ζητώντας τη χάρη Του, αλλά μάλλον με μια στάση περήφανη, προσδοκώντας τις ευλογίες που του αξίζουν με το παραπάνω.

Υπήρξε εποχή που ακόμη και ο γενικός πληθυσμός στη Δύση πίστευε στην πρόνοια του Θεού στο να ενορχηστρώνει την ιστορία και ακόμη να δίνει παροχές στους ανθρώπους. Όμως σήμερα δεν υπάρχει αυτή η κουλτούρα. Τώρα νιώθουμε ότι έχουμε δικαίωμα να έχουμε ό,τι θέλουμε, όταν το θέλουμε επειδή είναι συνταγματικό μας δικαίωμα να είμαστε ευτυχισμένοι. Αν η κυβέρνηση δεν μπορεί να μας το παρέχει, τότε κάποιοι άλλοι θα έπρεπε να το κάνουν. Και αν και αυτοί δεν μπορούν, τότε ο Θεός που μας δημιούργησε θα έπρεπε να είναι αυτός ο πάροχος. Μερικοί μάλιστα θυμώνουν με τον Θεό που δεν τους παρέχει αυτά που επιθυμούν. Γράφει ο Ravi Zacharias, «Ζούμε σε μια εποχή που η φράση του G. K. Chesterton αποδεικνύεται αληθινή. «Η ζωή χωρίς νόημα δεν προέρχεται από το ότι μας έχουν κουράσει οι δοκιμασίες, αλλά από το ότι μας έχει κουράσει η απόλαυση. Έχουμε εξουθενώσει τους εαυτούς μας μέσα σ’ αυτήν την κουλτούρα της καλοπέρασης». [2]

 

3. 3. Σκεπτικισμός και Πραγματισμός

Συγχρόνως με το ξεπήδημα αυτής της κουλτούρας του δικαιώματος, το μεταμοντέρνο κίνημα των λίγων τελευταίων δεκαετιών δημιούργησε ένα κενό αλήθειας, καταργώντας τα απόλυτα. Με την απουσία της αλήθειας, οι άνθρωποι γίνονταν όλο και περισσότεροι σκεπτικιστές και κατά συνέπεια περισσότερο πραγματιστές. Πολλοί κήρυκες αγκάλιασαν αυτήν τη νοοτροπία. Αντί να μας καλούν ν’ ακολουθήσουμε τον Ιησού ως την οδό, την αλήθεια και τη ζωή με οποιοδήποτε κόστος, διακήρυξαν ένα υλιστικό ευαγγέλιο για το «πώς να», που μας λέει πώς να λύνουμε τα προβλήματά μας, ειδικά εκείνα που έχουν να κάνουν με τα οικονομικά και τις ασθένειες.

Όταν ο υλισμός εισβάλλει στον άμβωνα, η ερμηνεία πάει στη άκρη και παίρνει τη θέση της η βιβλική άγνοια. Τώρα τα πρόβατα γίνονται πιο ευάλωτα σε κάθε είδους ψέματα. Ο υλισμός στοχεύει στον άνθρωπο και τη άνετη ζωή του, η ερμηνεία του λόγου στοχεύει στον Θεό και τη δόξα Του.

Διαβάστε προσεκτικά αυτό που είπε ο Joseph Haroutunian, ένας πρεσβυτερικός θεολόγος του πρόσφατου παρελθόντος (1904-1968): «Αρχικά η θρησκεία ήταν θεοκεντρική. Αρχικά, οτιδήποτε δεν συντελούσε στη δόξα του Θεού ήταν απόλυτα κακό· τώρα αυτό που δεν συντελεί στην ευτυχία του ανθρώπου θεωρείται κακό, άδικο και αδύνατο να αποδοθεί στη Θεότητα. Αρχικά, το καλό του ανθρώπου συνίστατο απολύτως στο να δοξάζεται ο Θεός· τώρα η δόξα του Θεού συνίσταται στο καλό του ανθρώπου». [3] Η κοινωνία μας έχει γίνει ωφελιμιστική στον ίδιο της τον πυρήνα.

Τώρα, κατά κάποιον τρόπο αυτό δεν είναι καινούριο, εφόσον δεν υπάρχουν καινούριες αμαρτίες κάτω από τον ουρανό. Όμως η αφαίρεση ορισμένων αναστολών από την κοινωνία, όπως η ντροπή, η ενοχή, και το καθήκον, έχει αφήσει ελεύθερο το πεδίο για εκείνες τις τάσεις της ανθρώπινης καρδιάς να τρέχουν αχαλίνωτες. Για μια γενιά τόσο εγωκεντρική και άπληστη όπως η δική μας, το ευαγγέλιο της ευημερίας είναι η σωστή συνταγή.

Όταν τα μέλη αυτής της κοινωνίας μεταστρέφονται, χρειάζονται μια ολοκληρωτική μεταμόρφωση στην κοσμοθεωρία τους, την οποία μόνο το ευαγγέλιο μπορεί να πραγματοποιήσει. Δυστυχώς, πολλοί κήρυκες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι μη-χριστιανοί σήμερα δεν θα άκουγαν το ευαγγέλιο του Χριστού με όλες του τις απαιτήσεις. «Σε ποιον θα άρεσε να ακούσει ένα μήνυμα για το κόστος της μαθητείας;» δικαιολογούνται. «Ποιος θέλει να ακούει για το γεγονός ότι σ’ αυτόν τον κόσμο θα έχεις θλίψη;» Το πραγματικό ευαγγέλιο έχει αντικατασταθεί από ένα που θα ήταν πιο κατάλληλο για τη γενιά μας: ένα ευαγγέλιο πλούτου, υγείας και ευτυχίας. Και πολλοί άνθρωποι αγοράζουν το «ευαγγέλιο» που πουλάνε αυτοί οι κήρυκες.

 

4. 4. Μια Ευρύτερη Κατανομή του Πλούτου

Το 1999 ο Angus Maddison, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Groningen, δημοσίευσε ένα άρθρο με τον τίτλο, «Φτωχός μέχρι το 1820», στο οποίο εξηγούσε ότι «μετά την πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η Δύση εισήλθε σε μια ύφεση που διήρκεσε περίπου μια χιλιετία. Μετά τη βιομηχανική επανάσταση, εξαιτίας της μαζικής παραγωγής, το κατά κεφαλήν εισόδημα άρχισε να αυξάνεται σταθερά». [4] Αυτό αληθεύει ακόμα και για την αφρικανική ήπειρο, αν και σε μικρότερο βαθμό. Όπως αναμενόταν, το μεγαλύτερο εισόδημα δημιούργησε μεγαλύτερες απαιτήσεις. Καθώς αυξανόταν η παραγωγή, αυξάνονταν το ίδιο και οι εναλλακτικές για να ικανοποιήσουν τα γούστα και τις επιλογές των ανθρώπων.

Χωρίς αμφιβολία αυτό καλλιέργησε τον υλισμό. Ξανά, οι στρατηγικές του μάρκετινγκ σχεδιάστηκαν για να πωλούνται προϊόντα βασισμένα στην ικανοποίηση που θα προσέφεραν στον καταναλωτή. Κατά συνέπεια, όσο περισσότερα έχω, τόσο πιο ευτυχισμένος θα είμαι. Χρειάζομαι όμως χρήματα για να αγοράζω τα προϊόντα που επιλέγω, και αν αυτά μπορούν να παρέχονται από τον Θεό μέσω του ευαγγελίου της ευημερίας, τότε όχι μόνο θα μπορώ να είμαι πλούσιος αλλά επίσης και να νιώθω ευλογημένος. «Γιατί όχι;» θα ρωτούσαν πολλοί. Εξάλλου, είμαστε παιδιά του Βασιλιά και συνεπώς μας αξίζει να ζούμε σαν πρίγκιπές Του. Ο καθένας που είναι εξοικειωμένος με κηρύγματα της ευημερίας θα έχει ακούσει αυτήν την κοινή γραμμή.

Όπως θα μπορούσε να μαρτυρήσει ο Σολομών, το μεγαλύτερο εισόδημα δεν φέρνει πάντα ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη ικανοποίηση, παρά μόνο την κατοχή περισσότερων πραγμάτων. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι δεν καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα πράγματα δεν μπορούν να φέρουν ευτυχία. Αντίθετα, θεωρούν πρόβλημα το ότι δεν έχουν αρκετά από οτιδήποτε επιθυμούν. Να η συμβουλή του Σολομώντα για εκείνους που δεν έχουν ακόμα πειστεί:

Εκείνος που αγαπάει το χρήμα, δεν θα το χορτάσει· κι εκείνος που αγαπάει την αφθονία, δεν θα έχει ποτέ αρκετά εισοδήματα –κι αυτό είναι ματαιότητα.  Όσο πληθαίνουν τα αγαθά, τόσο πληθαίνουν κι αυτοί που τα τρώνε· και ποια η ωφέλεια γι’ αυτούς που τα έχουν, παρά μόνο να τα βλέπουν με τα μάτια τους; Ο ύπνος του εργάτη είναι γλυκός, είτε λίγο φάει είτε πολύ· ο χορτασμός, όμως, τον πλούσιο δεν τον αφήνει να κοιμηθεί. (Εκκλησιαστής 5:9-10).

Φαντάσου να ζεις σε μια υποβαθμισμένη γειτονιά, βλέποντας τους πλούσιους να ζουν πολύ διαφορετικά απ’ ότι εσύ. Η κατάληξη στο παρελθόν θα ήταν, «Θα πρέπει να δουλέψω σκληρότερα ώστε, μια μέρα, να μπορέσω να ζήσω μ’ αυτόν τον τρόπο». Σήμερα, πολλοί θα ήθελαν να είχαν το ίδιο όνειρο, και θα το ήθελαν να πραγματοποιηθεί πιο εύκολα. Η μεγαλύτερη κατανομή του πλούτου δεν έχει ως αποτέλεσμα μια καλύτερη ηθική εργασίας, αλλά απλά μεγαλύτερη όρεξη για περισσότερα.

 

5. 5. Το Αμερικάνικο Όνειρο στην Οθόνη

Κάθε αίρεση κάπου γεννιέται. Το όνειρο της ευημερίας γεννήθηκε στην Αμερική, και υπάρχει κάτι στην ιστορία αυτής της χώρας που βοήθησε στην προώθηση του κινήματος αυτού. Ο James Truslow Adams στο βιβλίο του, Το Έπος της Αμερικής, (1931), δήλωσε ότι το αμερικάνικο όνειρο είναι «εκείνο το όνειρο μιας χώρας στην οποία η ζωή θα έπρεπε να είναι καλύτερη και πλουσιότερη και πληρέστερη για τον καθένα, με ευκαιρίες για τον καθένα στην ικανότητα ή την επιτυχία». [5] Αυτή η εθνική ηθική δημιούργησε μια ευημερούσα χώρα.

Εδώ και χρόνια οι άνθρωποι άκουγαν για την ευημερία της Αμερικής και ήθελαν να έρθουν και να την δουν όπως ακριβώς η βασίλισσα του Σαβά ήθελε να δει το βασίλειο του Σολομώντα (Α΄ Βασιλέων κεφ. 10). Σήμερα, δεν χρειάζεται να έρθεις στη Αμερική για να το δεις, απλά μπορείς να ανοίξεις την τηλεόρασή σου όσο μακρινός και φτωχός κι αν είναι ο τόπος της κατοικίας σου. Η εκπομπή της τηλεόρασης “Lifestyles of the Rich and Famous” («Ο Τρόπος ζωής των Πλούσιων και των Διάσημων») έγινε πολύ δημοφιλής, όχι μόνο στην Αμερική, αλλά επίσης βγήκε έξω από την ευημερούσα κοινωνία των Ηνωμένων Πολιτειών, όχι μόνο από περιέργεια, αλλά επίσης επειδή έδινε στους ανθρώπους την ικανότητα να ονειρευτούν για μια στιγμή.

Οι ισχυρές χώρες εξάγουν πολλά προϊόντα, αλλά εξάγουν επίσης τα πιστεύω και τις κουλτούρες τους. Και στις μέρες μας, εξάγουμε ακόμη και το ευαγγέλιο της αλήθειας, και το ευαγγέλιο της εξαπάτησης ταυτόχρονα και μέσα από τα ίδια κανάλια. Καθώς οι ΗΠΑ είναι μια τόσο πλούσια χώρα, όπου ο καθένας φαίνεται να ευημερεί, κάθε μήνυμα που προέρχεται από εκεί πρέπει να είναι αληθινό, ειδικά αυτό το μήνυμα της ευημερίας. Αυτή είναι η νοοτροπία πολλών στη Λατινική Αμερική, και υποπτεύομαι πολλών άλλων χωρών επίσης.

Δυστυχώς, όταν οι άνθρωποι βλέπουν τηλεόραση, όχι μόνο ονειρεύονται να έχουν έναν τρόπο ζωής που δεν έχουν τα μέσα να αποκτήσουν, αλλά γίνονται πιο άπληστοι. Η απληστία είναι μια ιδιότητα της καρδιάς που θολώνει την αντίληψη και υποδουλώνει τη θέληση. Όταν αυτό το μυαλό εκτίθεται στο ευαγγέλιο της ευημερίας, βρίσκει γόνιμο έδαφος για αυτόν τον κακό σπόρο. Οι παραγωγοί γνωρίζουν την επίδραση της οθόνης στις ζωές των ανθρώπων, έτσι ξοδεύουν μεγάλα χρηματικά ποσά για να μας σερβίρουν εικόνες. Οι παραγωγοί το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά, ενώ οι καταναλωτές δεν το ξέρουν. Αν ένα μέλος μιας εκκλησίας υιοθετήσει τις ίδιες συνήθειες στην τηλεόραση όπως κάποιος τυχαίος άνθρωπος, στο τέλος θα μπορούσε να καταλήξει να φαίνεται περισσότερο σαν ειδωλολάτρης παρά σαν χριστιανός. Αυτό μπορεί να βοηθήσει να εξηγήσουμε γιατί ακόμα και αληθινοί πιστοί έχουν πέσει θύματα σε αυτές τις ψεύτικες διδασκαλίες.

ΕΙΤΕ ΑΚΟΥΣΟΥΝ ΕΙΤΕ ΟΧΙ

Το ευαγγέλιο της ευημερίας είναι το αποτέλεσμα των επιθυμιών μιας καρδιάς σε πτώση, που ζει μέσα στην αφθονία, σε μια κουλτούρα που διακηρύττει το «πρώτα εγώ», που δίνει αξία στη άνεση, τα υλικά αγαθά και τις επιλογές, σε αναζήτηση της απόλαυσης στη ζωή τού εδώ και τώρα. Άπαξ και γεννήθηκε αυτό το μη-ευαγγελικό «ευαγγέλιο», διαδόθηκε γρήγορα χάρις στην παγκοσμιοποίηση. Κάθε μέσον επικοινωνίας και μεταφοράς έχει χρησιμοποιηθεί για να μεταφέρει τα καλά νέα και αυτά τα κακά νέα. Σήμερα πρέπει να πούμε ότι όχι μόνο οι ιδέες έχουν συνέπειες, αλλά επίσης ότι οι ιδέες ταξιδεύουν γρήγορα. Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι είναι πιο εύκολο να διαδοθεί ένα ψέμα από το να διορθωθεί η ζημιά που έχει κάνει.

Για να γίνουν χειρότερα τα πράγματα, όλα αυτά συνοδεύονται από μια μεγάλη έλλειψη του Λόγου του Θεού στον άμβωνα, και έλλειψη εμπιστοσύνης στον λόγο του Θεού να καταστρέψει τα είδωλα της καρδιάς και να αλλάξει τον νου των ανθρώπων. Αντίθετα, πολλοί έχουν κάνει αυτό που έκανε ο Ααρών στη έρημο: έδωσε στο λαό αυτό που ήθελαν, ένα χρυσό μοσχάρι για να το λατρεύουν.

Τι λοιπόν πρέπει να κάνουμε; Να κηρύττουμε το ευαγγέλιο «είτε ακούσουν είτε όχι» (Ιεζεκιήλ 2:4), και να εμπιστευόμαστε στη δύναμη του λόγου του Θεού να κάνει ξανά και ξανά αυτό που πάντα γίνεται: να μεταστρέφει την ψυχή, να φωτίζει τον νου, να σπάει τον ζυγό της αμαρτίας και να φέρνει χαρά σε ολόκληρο τον άνθρωπο.

Υποσημειώσεις

[1] Gordon D. Fee, The Disease of the Health and Wealth Gospels (Vancouver: Regent College Publishing, 2006), kindle edition, Loc 28.

[2] Ravi Zacharias, “An Ancient Message, Through Modern Means to a Postmodern Mind,” In Telling the Truth, edited by D.A. Carson (Grand Rapids: Zondervan, 2000), 28.

[3] Quoted by Erwin Lutzer in 10 Lies about God and the Truth that Shatter Deception, (Grand Rapids: Kregel, 2009), 8 .

[4] Per Capita Income in World History, http:::www2.econ.iastate.edu:classes:econ355:choi:rankh.htm; accessed Nov. 15, 2013.

[5] The American Dream; Library of Congress, (http:::www.loc.gov:teachers:classroommaterials:lessons:american-dream:students:thedream.html), accessed November 15, 2013.

Ο Miguel Núñez είναι ο επικεφαλής ποιμένας της International Baptist Church και πρόεδρος των Wisdom and Integrity Ministries στο Santo Domingo, Dominican Republic. Μπορείτε να τον βρείτε στο Twitter στο @PastorMNunez

Πηγή του άρθρου: https://www.9marks.org/article/journalwhy-has-prosperity-gospel-prospered/