Του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου
Η επικρατήσασα Εκκλησία επενόησε πανούργημα μέγα για να εξοντώσει τους αντιτιθέμενους σε αυτήν ανά τους αιώνες μέχρι και σήμερα. Πάνω στον φλεγόμενο σταυρό, όπου ο «εχθρός» είχε παραδοθεί στην πυρά πληρώνοντας τα επίχειρα της «αποστασίας» του από την επίσημη γραμμή, η Εκκλησία κάρφωνε την επιγραφή με την κατηγορία: «ΑΙΡΕΤΙΚΟΣ».
Το επίθετο «αιρετικός,-η,-όν» προέρχεται από το ουσιαστικό «αίρεσις» και το ρήμα «αιρέω,-ω», το οποίο σημαίνει λαμβάνω, αρπάζω, αφαιρώ, συλλαμβάνω, αντιλαμβάνομαι, κυριεύω, φονεύω, δελεάζω, παραπλανώ, αποδεικνύω, καταπείθω, «αιρέομαι ,-ούμαι» (μέση φωνή) λαμβάνω δι’ εμαυτόν, εκλέγω, προτιμώ, «αιρέομαι -ούμαι» (παθητική φωνή) καταλαμβάνομαι, κυριεύομαι, εκλέγομαι.
Αίρεση, συνεπώς, σημαίνει κατάληψη, προτίμηση, εκλογή, δικαίωμα εκλογής, φιλοσοφική αίρεση, σχολή, θρησκευτική διδασκαλία που αποκλίνει από τους δογματικούς κανόνες, μερίδα πρεσβεύουσα ίδια δόγματα, και αιρετικός είναι ο ικανός προς εκλογή, μεταγενέστερα ο ιδίας θρησκευτικής αιρέσεως, ο αποστάτης της πίστης, ο σχισματικός, ο αιρετικός, χαρακτηρισμός υπό των ορθοδοξούντων Χριστιανών περί των ετέρως φρονούντων «Lidell & Scott, Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης).
Αφ’ ότου ο Χριστιανισμός με το διάταγμα του Κωνσταντίνου του επονομαζόμενου Μεγάλου περί ανεξιθρησκίας (313 μ.Χ.) έγινε η επίσημη θρησκεία του Κράτους, στην Εκκλησία επικράτησε ο κληρικισμός. Μεταξύ των διαφόρων ομάδων του κλήρου διεξήχθη αγών για την επικράτηση μέγας. Τελικά μετά από ποταμούς αιμάτων και δακρύων επικράτησε ο επονομαζόμενος Ορθόδοξος κλήρος.
Στο εξής Ορθόδοξη Εκκλησία και Κράτος θα εμπλακούν σε τέτοιο βαθμό, ώστε το Κράτος θα θέσει στις υπηρεσίες της Εκκλησίας την κοσμική εξουσία του και η Εκκλησία σε ανταπόδοση θα παραχωρήσει στο Κράτος και στον επικεφαλής του Βασιλέα, θρησκευτική εξουσία και την πρωτοκαθεδρία. Αυτή δε η συμπλοκή Κράτους και Εκκλησίας φτάνει μέχρι τις ημέρες μας. Η νομοθετική εκτελεστική και δικαστική λειτουργία του Κράτους, ψοφοδεής έμπροσθεν της επιρροής της Εκκλησίας σε συγκεκριμένες ομάδες, δεν θέλει να πράξει λογικώς και νομίμως, μήπως και αυτή δυσαρεστηθεί, εξακολουθώντας να αντιμετωπίζει σκληρά, παράνομα και άδικα τους ετερόδοξους πολίτες. Ο χωρισμός Κράτους και Εκκλησίας αποτελεί πλέον ιστορική αναγκαιότητα.
Έχοντας πλέον στο πλευρό της η επίσημη Εκκλησία το Κράτος, θα εφορμήσει για την καθυπόταξη των μαζών και την εξόντωση των «αιρετικών», όλων αυτών δηλαδή που διαφοροποιούνται δογματικά. Δεν της αρκούσε η δογματική μόνο καταδίκη των ετεροδόξων, αλλά επέβαλλε σε βάρος τους κατασχέσεις περιουσιών, δημεύσεις, σωματικές ποινές, στο τέλος ακόμα και τον θάνατο. Τις ποινές αυτές ανέλαβαν να εκτελέσουν τα κρατικά όργανα. Βασιλείς που είτε συνέδραμαν την Εκκλησία σε αυτούς τους διωγμούς, είτε ανελάμβαναν να τους διενεργήσουν οι ίδιοι σφάζοντας τους «αιρετικούς», αναγορεύθηκαν από αυτή Μεγάλοι, ενίοτε και ’γιοι «Κωνσταντίνος, Ιουστινιανός, Θεοδώρα κλπ.). Θύματά της οι Αρειανοί, οι Νεστοριανοί, οι Μονοφυσίτες και όχι μόνο.
Αυτές οι διώξεις εξώθησαν τους ετερόδοξους που είχαν πλέον «βαφτιστεί» αιρετικοί να βρουν καταφύγιο στους Πέρσες και τους ’ραβες. Έτσι, ολόκληρες περιοχές όπου επικρατούσε ο Χριστιανισμός και μάλιστα με ακμάζουσες και δυναμικές εκκλησίες, (Μεσοποταμία, Αραβία, Βόρειος Αφρική) παραδόθηκαν από την επίσημη Εκκλησία στον Ισλαμισμό. Η παράδοση όμως αυτή δεν είχε μόνο θρησκευτική σημασία, αλλά και εθνική. Η Αυτοκρατορία συνεπνίγετο σταδιακά από τους αλλοεθνείς, οι οποίοι εμπλουτίζονταν με φιλοπρόοδες και μορφωμένες ομάδες, θύματα των διωγμών. Επικράτησε στην Εκκλησία η άποψη: Αφού οι περιοχές αυτές δεν μπορούν να είναι Ορθόδοξες, ας μην είναι ούτε Χριστιανικές. Η ίδια λογική παρέδωσε αργότερα την Κωνσταντινούπολη στους Οθωμανούς: Καλύτερα το τούρκικο φέσι, παρά η παπική τιάρα. Αυτά γι’ αυτούς που ισχυρίζονται ότι Ορθοδοξία και Ελληνισμός είναι έννοιες αδιάλυτες και ταυτόσημες. Για τους ίδιους, ουδείς μη Ορθόδοξος είναι Έλλην.
Χαρακτηριστική περίπτωση εκστρατείας εξόντωσης των «αιρετικών» είναι ο διωγμός των Παυλικιανών ή Παυλιανιτών. Ονομάστηκαν έτσι από τους αντιπάλους τους, λόγω της ιδιαίτερης ευλάβειας που έτρεφαν προς τον Απόστολο Παύλο. Οι ίδιοι αποκαλούσαν τους εαυτούς τους απλώς Χριστιανούς. Αυτό όμως για την επικρατήσασα Εκκλησία δεν αρκεί. Πρέπει να τεθεί οπωσδήποτε μπροστά από τον αυτοπροσδιορισμό κάποιων απλώς ως Χριστιανών και έτερος επιθετικός προσδιορισμός. Τι είδους Χριστιανοί είσαστε; Λες και υπάρχουν πολλών ειδών Χριστιανοί. Ο Λόγος του Θεού αναγνωρίζει και η Καινή Διαθήκη δίνει αυθεντικά τον ορισμό του χριστιανού: «χρηματίσαι τε πρώτως εν Αντιοχεία τους μαθητάς Χριστιανούς» (για πρώτη φορά στην Αντιόχεια ονομάστηκαν οι μαθητές Χριστιανοί) (Πράξεις 11:26). Ποίοι είναι, συνεπώς, Χριστιανοί; Οι μαθητές του Χριστού. Υπάρχουν πολλών ειδών μαθητές του Χριστού; Φυσικά όχι. Αφού το Ευαγγέλιο δεν διακρίνει, ούτε και εμείς μπορούμε να διακρίνουμε. Αυτή είναι στοιχειώδης ερμηνευτική αρχή. Μαθητής λοιπόν του Χριστού είναι αυτός που διδάσκεται και ακολουθεί καθημερινά τα λόγια και την διδαχή του Χριστού, μένοντας πιστός στο θέλημά Του, όπως του μεταφέρονται αυθεντικά από αυτούς που είδαν και άκουσαν τον Χριστό εν σαρκί. Τα λόγια δε αυτά και η διδαχή περιέχονται αποκλειστικά στο Ευαγγέλιο του Χριστού. Αυτός, επομένως, είναι ο Χριστιανός, ο άνθρωπος που διαβάζει και ακολουθεί το Ευαγγέλιο.
Η κρατούσα Εκκλησία όμως έχει άλλη γνώμη. Αν δεν είσαστε σαν και εμάς, δεν ακολουθείτε όσα είπαν οι οικουμενικές σύνοδοι της επιλογής μας, οι πατέρες της Εκκλησίας της επιλογής μας, αυτοί που εμείς ανακηρύξαμε κατ’ επιλογήν ως αγίους, οι εκπρόσωποί μας, αν δεν ακολουθείτε τις δικές μας ερμηνείες των Γραφών, τότε είμαστε υποχρεωμένοι να προστατεύσουμε το «ποίμνιο» από τον «αιρετικό» «προσηλυτισμό» σας. Φωτιά και τσεκούρι στους «αιρετικούς»!!!
Οι Παλιανίτες όλα τα εργαλεία χειραγώγησης του θρησκευτικού αισθήματος των μαζών «ιεροσύνη, ιερατική ιεραρχία, εξωτερικό λατρευτικό τυπικό, θέσπιση δογμάτων και εξήγηση των Γραφών μόνο από τους άρχοντες της Εκκλησίας, προσκύνηση σε εικόνες, σταυρούς, λείψανα, μυστήρια τελούμενα αποκλειστικά μέσω του ιερέως κλπ.) τα απέρριπταν, επανελθόντες στην αποστολική απλότητα της χριστιανικής ζωής του 1ου μ.Χ. αιώνα, όπως η Καινή Διαθήκη την διασώζει. Αποφάσισαν να αποστασιοποιηθούν από την σκολιά οδό που η επίσημη Εκκλησία είχε ήδη πάρει. Όπως είναι ευκολονόητο, αν οι απόψεις των Παυλιανιτών ξύπναγαν τον κοσμάκη, τότε όλο εκείνο το κληρικιστικό σύστημα που λέγεται Ορθόδοξη Εκκλησία δεν θα χρειαζόταν και θα έπρεπε να καταργηθεί. Ανάγκη μεγάλη παρέστη να χαρακτηρισθούν οι Παυλικιανοί ως αιρετικοί και να ακολουθήσουν τα δέοντα.
Η ροπή των Παυλικιανών προς την ελευθερία της σκέψης, του φρονήματος και του συναισθήματος τους έκανε ατρόμητους μαχητές, προσέφεραν δε τις στρατιωτικές τους υπηρεσίες επανειλημμένως υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της Αυτοκρατορίας. Αυτοί είναι οι Ακρίτες που ξαγρυπνούν στα σύνορα του Κράτους, η παλικαριά των οποίων έμεινε παροιμιώδης, χιλιοτραγουδισμένη από το δημοτικό τραγούδι. Ένας τέτοιος Παυλικιανός ήταν ο Διγενής Ακρίτας. Όταν κάποιο ύποπτο χέρι ξεκλείδωσε την Κερκόπορτα και το τούρκικο φέσι χίμηξε τελικά στην Βασιλεύουσα , μόνο οι «αιρετικοί» Παυλιανίτες πολέμησαν και έπεσαν στο πλευρό του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου υπέρ της Πατρίδας και της Πίστης. Αντίθετα ο κλήρος ανταμείφθηκε με πολλαπλά προνόμια από τον Μωάμεθ τον Πορθητή. Εις μνήμην και προς αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας.
Οι Παυλικιανοί ήταν οι πρώτοι που επαναστάτησαν με την κατρακύλα της Εκκλησίας. Τέθηκαν αλληλέγγυοι των αυτοκρατόρων που επιχείρησαν την μεγάλη Μεταρρύθμιση της Αυτοκρατορίας. Η Εκκλησία στάθηκε εχθρός αυτής της Μεταρρύθμισης. Η Μεταρρύθμιση τελικά κατέρρευσε και μαζί της το Ανατολικό Κράτος. Όμως το μεταρρυθμιστικό Γραφικό πνεύμα των Παυλικιανών μεταλαμπαδεύθηκε στη Δύση, όπου η Μεταρρύθμιση τον 16ο μ.Χ. αιώνα τελικά επικράτησε, απαλλάσσοντας την Ευρώπη και τον κόσμο από τον σκοταδιστικό Μεσαίωνα.
Η βασίλισσα Θεοδώρα θέλοντας να προσφέρει τις «καλές» της υπηρεσίες στην Ορθόδοξη Εκκλησία εξαλείφοντας το «αιρετικό» μίασμα, εκστράτευσε στην Μικρά Ασία και μόνο εκεί κατέσφαξε 100.000 Παυλικιανούς. Δεν δικαιούται, λοιπόν, η Ανατολική Εκκλησία να κομπάζει ότι αυτή δεν έστησε Ιερές Εξετάσεις. Μπορεί αυτή να μην έστειλε, όπως η Δυτική Καθολική Εκκλησία, τους «αιρετικούς» στην πυρά, έστειλε όμως 100.000 «από δαύτους» στον πάτο της θάλασσας.
Αυτή ήταν η τύχη των Παυλικιανών, των οποίων το μόνο έγκλημα ήταν ότι θέλησαν να είναι απλώς μαθητές του Χριστού. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τους χαρακτήρισε «αιρετικούς» . Ο Κύριός μας τρισευτυχισμένους:
«Μακάριοι εστε όταν μισήσωσιν υμάς οι άνθρωποι και όταν αφορίσωσιν υμάς και ονειδίσωσιν και εκβάλωσιν το όνομα υμών ως πονηρόν ένεκα του υιού του ανθρώπου» Λουκάς 6:22